වයිරොයිඩ

• වයිරොයිඩ සමන්විතව ඇත්තේ කුඩා නග්න RNA කොටසකින් පමණි.
• එය ආරක්ෂක ප්‍රෝටීන ආවරණයකින් වට වී නොපවතී.
• ධාරක සම්පත් භාවිත කරමින් ජීවිධාරක සෛල තුළ දී පමණක් වයිරොයිඩවලට ගුණනය විය හැකි ය.
• මේවා තුළ කිසිම ආකාරයක ජාන අන්තර්ගත නොවන අතර, තම ගුණනය සඳහා අවශ්‍ය සංඥා පමණක් දරා සිටියි.
• වයිරොයිඩ ශාක ආසාදනය කරන අතර මේ දක්වා වෙනත් ජීවි ආකාර ආසාදනයක් පිළිබඳ වාර්තා නොවෙයි.
• පොල්, තක්කාලි, ඇපල් සහ අර්තාපල් වැනි ශාක වලට හානි කරන වයිරොයිඩ හඳුනාගෙන ඇත.
• උදා: පිලිපීනයේ පොල් ගස් ආසාදනය කළ Cadang Cadang රෝගය.

ප්‍රියෝන

• ප්‍රියෝන යනු ප්‍රෝටීනමය ආසාදක අංශු වර්ගයකි.
• වයිරසවලට වඩා කුඩා ය.
• ප්‍රියෝන න්‍යෂ්ටික අම්ල රහිත වුව ද, ප්‍රියෝන ප්‍රෝටීන සඳහා කේතය සපයන ධාරක ජානවල උපකාරයෙන් ඒවාට ප්‍රතිවලිත විය හැකි ය.
• රෝග සඳහා හේතු වන කාරක ලෙස සමහර පක්ෂීන් හා මැමේලියාවන් තුළ මේවා හමු වෙයි.
• මේවා සියල්ල ස්නායු සම්බන්ධ රෝග තත්ත්වයන් වේ.
• පොදුවේ ඒවා Transmissible spongiform encephalopathies (TSEs) ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ
• TSEs නිසා මොළයේ විශාල රික්තක ඇති වීම නිසා එහි ස්පන්ජිමය ස්වරූපයක් ඇති වෙයි.
• උදාහරණ කීපයක් :

01. උමතු ගව රෝගය (Mad cow disease) : 1987 දී මුල් වරට ගවයන්ට ඇති වූ එක් බරපතළ රෝග තත්ත්වයකි. මොළයේ සිදුරු ඇති වේ.

02. Creutzfeldt–Jakob disease (CJD) : ප්‍රියෝන විසින් මිනිසාට ඇති කරන රෝග තත්වයකි. මොළයේ සිදුරු ඇති වේ. මොළය හැකිලීමට ලක්වේ.

03. KURU disease : මිනිසාගෙන් මිනිසාට ආසාදනය වේ. පැපුවා නිව්ගිනියා දූපත් වලින් සොයා ගන්නා ලදී. මිනී මස් කෑමේ චාරිත්‍රයක් නිසා පැතිරුනකි. අවසන් වරට රෝගියෙක් මියගියේ 2005දීය.

Kuru ආසාදිතයෙක්

ආසාදනය

• මිනිසාගෙන් මිනිසාට සම්ප්‍රේෂණය වීම ආසාදිත පටක හා අවයව බද්ධ කිරීමේ දී ද ආසාදිත රුධිර පාරවිලයන කිරීමේ දී ද සිදු විය හැකි ය.
• සමහර ගවයන්ගෙන් මිනිසාට ආසාදනය විය හැකි ය. (මස් කෑමෙන්)
• සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රියෝන රෝග දීර්ඝ සුප්ත/අක්‍රිය කාලයක් සහිතය.