මානව මෞත්‍ර පද්ධතිය

• මානව මුත්‍රවාහිනී පද්ධතියේ කොටස් වන්නේ,

1. 1. වෘක්ක යුගල
   2. මුත්‍රවාහිනි යුගල
   3. මුත්‍රාශය 
   4. මුත්‍ර මාර්ගය 

• ඒවායේ ප්‍රධානතම කෘත්‍ය පහත පරිදි දැක්විය හැකි ය.

මිනිස් මූත්‍ර පද්ධතියේ කොටස්

වෘක්කවල පිහිටීම:

• අපර උදර බිත්තිය මත, කශේරුවට දෙපසින්, ප්‍රති උදරච්ඡදියව හා මහා ප්‍රාචීරයට පහලින් පිහිටයි. දකුණ වෘක්කය වම් වෘක්කයට වඩා මඳක් පහලින් වන සේ පිහිටා ඇත.

රුධිර සැපයුම:

• මහා ධමනියේ රුධිරය වෘක්කීය ධමනි හරහා වෘක්ක තුළට සැපයෙන අතර, වෘක්කීය ශිරා ඔස්සේ වෘක්ක වලින් බැහැර වන රුධිරය අධර මහ ශිරාවට ගලා යයි.

වෘක්කයේ දළ ව්‍යුහය

මානව වෘක්කයේ දික්කඩක ව්‍යුහය

• බෝංචි බීජ හැඩැති අවයවයක් වන මෙය මේද ස්කන්ධයෙක් මඟින් නියමිත ස්ථානයේ රඳවා ඇත. 
• තන්තුමය සම්බන්ධක පටකයෙන් වෘක්ක යුගල ආවරණය වී ඇත. 
• වෘක්කයක දික්කඩක පවතින ප්‍රදේශ 3ක් පියවි ඇසින් හඳුනාගත හැකි ය. ඒවා නම්, 

1. 1. බාහිර තන්තුමය ප්‍රාවරය
   2. වෘක්ක බාහිකය හා 
   3. අභ්‍යන්තර වෘක්ක මජ්ජාව යි. 

• බාහිකය හා මජ්ජාව ප්‍රදේශවල රුධිරවාහිණී ඇති අතර බහිස්ස්‍රාවී නාලිකා තදින් ඇසිරී පවතියි.
• වෘක්කයේ බාහිකය ගුච්ඡිකා පිහිටන නිසා කණිකාමය ස්වරූපයක් ගෙන ඇත. 
• මජ්ජාව වෘක්ක පිරමීඩ වලින් සමන්විත බැවින් විලිඛිත ස්වභාවයකින් යුක්තය. 
• පිරමීඩ වල අග්‍රස්ථ වෘක්ක පිටිකා තුළින් වෘක්ක ශ්‍රෝණිය වෙතට යොමු වී ඇත. 
• වෘක්ක ශ්‍රෝණිය ප්‍රදේශයෙන් මුත්‍රා වාහිනිය ආරම්භ වෙයි. 
• වෘක්කීය ධමනිය හා වෘක්කීය ශිරාව ශ්‍රෝණිය තුළින් ගමන් කරයි.

වෘක්කාණුවක ව්‍යූහය 

• වෘක්කයක ව්‍යුහමය හා කෘත්‍යමය ඒකකය වෘක්කාණුවයි. 
• එක් එක් වෘක්කයක වෘක්කාණු මිලියනයකට අධික සංඛ්‍යාවක් ඇත. වෘක්කාණු ආකාර දෙකකි. එනම් 

1. බාහික වෘක්කාණු – මජ්ජාවේ කෙටි දුරකට ගමන් කරයි.
2. ජක්ස්ටා මජ්ජාමය වෘක්කාණු – මජ්ජාවේ ගැඹුරටම විහිදෙයි.

• වෘක්කයක වැඩිපුර පිහිටා ඇත්තේ බාහික වෘක්කාණුය. 
• එක් වෘක්කාණුවක් තනි දිගු නාලිකාවකින් හා රුධිර කේශනාලිකා ගුලියකින් සමන්විතය. 
• එම රුධිර කේශනාලිකා බෝලය ගුච්ඡිකාව ලෙස හැඳින් වේ. 
• දිගු නාලිකාවේ ඇති කෝප්ප හැඩැති සංවෘත කෙළවර බෝමන් ප්‍රාවරය ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, එමඟින් ගුච්ඡිකාව වට කරනු ලැබේ. මේ නාලයේ අනෙක් කෙළවර සංග්‍රාහක ප්‍රනාලයට සම්බන්ධ වෙයි.
• එනි දිගු නාලිකාව සමන්විත වනුයේ, බෝමන් ප්‍රාවරය, අවිදුර සංවලිත නාලිකාව, හෙන්ලේ පුඬුව හා විදුර සංවලිත නාලිකාව යි.

වෘක්කාණුව සහ ආශ්‍රිත රුධිරවාහිනී

වෘක්කාණුවේ පිහිටීම හා වෘක්කාණු වර්ග

බෝමන් ප්‍රාවරය/ ගුච්ඡිකා ප්‍රාවරය

• වෘක්කාණුවේ නාලාකාර ව්‍යුහයේ පිහිටන ප්‍රසාරිත, සංවෘත කොටසයි. 
• කෝප්ප හැඩැති අතර, බිත්ති දෙකකින් සමන්විත ව්‍යුහයකි. 
• මෙහි ඇතුළු බිත්තිය පෙරීම සඳහා විශේෂණය වූ පැතලි අපිච්ඡද සෛල තනි ස්තරයකින් සමන්විතය. 
• බෝමන් ප්‍රාවරයේ පිටත ස්තරය සරල ශල්කමය අපිච්ඡදයෙන් සෑදී ඇත. 
• එම ඇතුළු හා පිටත ස්තර දෙක අතර, ඇති අවකාශය ගුච්ඡිකා පෙරනය, ලබා ගැනීමට ඉඩ සලසයි. එය ප්‍රාවර අවකාශයයි. 
• ඉන් පසු ගුච්ඡිකා පෙරනය, නාලිකාවේ ප්‍රධාන නාලාකාර ප්‍රදේශ තුන වන අවිදුර සංවලිත නාලිකාව, හෙන්ලේ පුඬුව හා විදුර සංවලිත නාලිකාව පසු කරමින් ගමන් කරයි.

ගුච්ඡිකාව

• බෝමන් ප්‍රාවරණය මඟින් වට කරනු ලබන, රුධිර කේශනාලිකා බෝලය ගුච්ඡිකාවයි. 
• වෘක්කාණුවට රුධිරය සපයන රුධිර නාලිකාව අභිවාහි ධමනිකාව ලෙසත්, ඉන් පිටතට ගමන් කරන රුධිර වාහිනිය අපවාහී ධමනිකාව ලෙසත් හැඳින්වේ. 
• අපවාහී ධමනිකාවේ විෂ්කම්භය. අභිවාහි ධමනිකාවේ විෂ්කම්භයට වඩා අඩු ය. 
• මේ විකරණය මඟින් ගුච්ඡිකාවේ අති පරිස්‍රාවණයට අවශ්‍ය පරිදි රුධිර පීඩනය ඉහළ නැංවීමට වැදගත් වෙයි.
• ගුච්ඡිකාවෙන් පිටතට යන අපවාහි ධමනිකාව කේශනාලිකා ජාල දෙකක් ගොඩනංවයි.

1. පරිනාලාකාර කේශනාලිකා ජාලය – අවිදුර හා විදුර සංවලිත නාලිකා වට කරයි. 
2. වාසා රෙක්ටා – මජ්ජාව දෙසට යොමු වෙමින් හෙන්ලේ පුඬුව වට කරයි.

ගුච්ඡිකාව හා බෝමන් ප්‍රාවරය

අවිදුර සංවලිත නාලිකාව (Proximal convoluted tubule )

•  විදුර සංවලිත නාලිකාවට සාපේක්ෂව දිගින් හා පළලින් වැඩිය. 
• ගුච්ඡිකා පෙරනයේ අඩංගු ද්‍රව්‍ය වරණීය ප්‍රතිශෝෂණයට විශේෂණය වී ඇති සරල අපිච්ඡදයෙන් ආස්තරණය වී ඇත (පෝෂක, අයන හා ජලය).

හෙන්ලේ පුඩුව (Loop of Henle)

• වෘක්කානුවේ “U” හැඩැති කොටස වන මෙය ද සරල අපිච්ඡදයකින් ආස්තරණය වී ඇත. 
• එය අවරෝහන බාහුව හා ආරෝහන බාහුවකින් සමන්විතය. 
• අවරෝහණ බාහුවේ ආස්තරනය ජලයේ නිදහස් චලනයන්ට අවකාශය සලසමින් ජල ප්‍රතිශෝෂණයට විශේෂණය වී ඇත. 
• නමුත් ආරෝහණ බාහුවේ ආස්තරනය ජලයට අපාරගම්‍යය යි.

විදුර සංවලිත නාලිකාව (Distal convoluted tubule)

• මෙය විශේෂිත අයන වර්ග හා ජලයේ වරණීය ප්‍රතිශෝෂණය සිදුකල හැකිවන පරිදි විශේෂණය වූ සරල අපිච්ඡදයකින් ආස්තරණය වී ඇත. 
• මෙය සංග්‍රාහක ප්‍රනාලයකට සම්බන්ධ වෙයි.