භූවිද්‍යාත්මක කල්ප (ඉයෝන) සහ පරිණාමික යුග

කල්ප (ඉයෝන):

• හේඩියන්, ආකියන්, පොටෙරෝසොයික්, ෆැනරසොයික් ලෙස ඉයෝන හතරකි.

යුග :

• ෆැනරසොයික ඉයෝනයට, පේලියෝසොයික්, මීසෝසොයික් හා සීනොසොයික් ලෙස යුග තුනක් අයත් ය.

(ශිෂ්‍යයන් විසින් භූ විද්‍යාත්මක කල්ප හා පරිණාමික යුග නම් කිරීම පමණක් ප්‍රමාණවත් වන අතර, ඒ යටතේ ඇති අනෙකුත් තොරතුරු අමතර දැනුම සඳහාය.)

ජෛව විවිධත්ව පරිණාමයේ ප්‍රධාන සිදුවීම්

1.හේඩියන් ඉයෝනය

• පෘථිවියේ උපත

2.ආකියන් ඉයෝනය 

• පෘථිවි පෘෂ්ඨයේ ආදිත ම පාෂාණය
• ආදිතම සෛලවල පොසිල (ප්‍රාග්න්‍යෂ්ටික) ඇති වීම
• වායුගෝලීය ඔක්සිජන් සාන්ද්‍රණය ඉහළ නැගීම ආරම්භ වීම.

3.පොටෙරෝසොයික් ඉයෝනය

• ඇල්ගී විවිධත්වය හා මෘදුදේහ සහිත අපෘෂ්ඨවංශී සතුන් ඇති වීම.
• සූන්‍යෂ්ටික සෛලවල පැරණිතම පොසිලය ඇති වීම.

4.ෆැනරසොයික ඉයෝනය 

(i) පේලියෝසොයික යුගය 

• බොහෝ සත්ව වංශවල විවිධත්වය ශීඝ්‍ර වැඩි වීම.
• කරදිය ඇල්ගාවන් සුලබ වීම.
• විවිධ දිලීර, ශාක හා සතුන්ගේ භෞමික ගණාවාසීකරණය.
• සනාල ශාක විවිධාංගීකරණය.
• අස්ථික මත්ස්‍යයන්ගේ විවිධාංගීකරණය, මුල් ම සිවුපාවුන් හා කෘමීන් බිහි වීම.
• උභයජීවීන් ප්‍රමුඛ වීම.
• සනාල ශාක සහිත වනාන්තර බහුල වීම.
• ප්‍රථම බීජ ශාක බිහි වීම.
• උරගයන් බිහි වීම හා විකිරණය.
• බොහෝ වර්තමාන කෘමි කාණ්ඩ බිහි වීම.
• බොහෝ කරදිය හා භෞමික ජීවීන්ගේ නෂ්ට වීම.
• ආදි සනාල ශාක විවිධාංගීකරණය.

(ii) මීසොසොයික යුගය

• කේතුධර ශාක (විවෘත බීජක) ප්‍රමුඛ වීම.
• ඩයිනෝසරයන් පරිණාමය සහ විකිරණය.
• ක්ෂිරපායීන්ගේ සම්භවය.
• ප්‍රමුඛ ශාක ලෙස අඛණ්ඩව ම විවෘත බීජ ශාක පැවතීම.
• ඩයිනෝසරයන් ප්‍රමුඛ වීම, බහුල වීම හා විවිධත්වය ඇති වීම.
• සපුෂ්ප ශාක බිහි වීම හා විවිධාංගීකරණය.
• ඩයිනෝසරයන් ඇතුළු බොහෝ ජීවී විශේෂ නෂ්ට වීම.

මුල්ම ක්ෂීරපායි ආකාරය ලෙස සලකන්නේ මෙම හික් මී ආකාරයයි.

(iii) සිනෝසොයික යුගය

• ක්ෂිරපායීන්, පක්ෂීන් හා පරාගණ කාරක කාමීන්ගේ ප්‍රධාන විකිරණය
• සපුෂ්ප ශාකවල ප්‍රමුඛ වීම, ඉහළයැම හා විකිරණය තවදුරටත් සිදු වීම හා ඉහළ යෑම.
• බොහෝ වර්තමාන ක්ෂීරපායි ගෝත්‍ර විකිරණය.
• බොහෝ ප්‍රයිමේටා කාණ්ඩවල සම්භවය.
• ක්ෂිරපායීන් හා සපුෂ්ප ශාකවල විකිරණය තවදුරටත් සිදු වීම, ආදිතම මානව පූර්වජයා බිහි වීම.
• පාද මානව පූර්වජයා බිහි වීම.
• හෝමෝ ගණය බිහි වීම. (Genus Homo)